Kada bismo mogli da živimo bez straha: Ovacije na premijeri predstave "Totovi" u BDP-u

Komad "Totovi" Ištvana Erkenja, u prevodu Eugena Verbera i adaptaciji i režiji Ljiljane Todorović premijerno je izvezdena juče na Sceni “Rade Marković” Beogradskog dramskog pozorišta.

"Totovi", groteska sa elementima satire jednog od najpriznatijih mađarskih pisaca 20. veka, Ištvana Erkenja, nastala je na osnovu novele “Dobrodošlica za Majora” iz 1966. godine, koja se smatra amblematičnom za tadašnje vreme, odnosno društveno-političke okolnosti u Mađarskoj. Inspirisana je stravičnom, istovremeno besmislenom i uzaludnom, sudbinom mađarskih vojnika na Istočnom frontu januara 1943. godine, kada se 60.000 njih doslovce smrzlo u dolini Dona, a Erkenj je bio svedok ovog stradanja.

Na nagovor Karolja Kazimira, Ištvan Erkenj piše dramsku verziju priče, koja je praizvedena 1967. godine u budimpeštanskom Talija teatru. Pisac se, tada, obratio gledaocima “Pismom publici” u kome, preko paralele sa Kamijevim tumačenjem mita o Sizifu, govori o apsurdu uzaludnog životnog truda, strahu koji prevladava razum i apsurdnom instinktu preživljavanja da se ipak pokuša ponovo.

- Bilo bi dobro kada više ne bi bilo potrebe da se živi u strahu - zapisao je Erkenj.

Komad je preveden na mnoge jezike i izvođen na scenama širom sveta od Budimpešte i Njujorka do Damaska i Džakarte.

- Kao centralni problem predstava tretira diktaturu straha u neraskidivom spoju sa dragovoljnim (a krajnje beskorisnim) podvrgavanjem toj diktaturi. Žrtve su te koje dozvoljavaju krvnike, isto kao što revolt jednih završava rađanjem još većeg nasilja i još strašnijih ekscesa kod drugih. (…) Podatnost i spremnost na bezuslovno, apsolutno potčinjavanje vlasti rađa autokratu…Diktator se ne događa sam od sebe. Radi se o svojevrsnom neraskidivom savezu malograđanštine i fašizma. A u korenu tog opakog saveza je – obostrani strah - zapisuje rediteljka Todorović, kojoj je ovo treća režija u BDP-u.

 

U predstavi igraju Pavle Pekić, Bojan Žirović, Dušanka Stojanović Glid, Jelisaveta Orašanin, Jovo Maksić i Dušan Petrović, scenograf je Magdalena Vlajić, kostimograf Maja Mirković i kompozitor Vladimir Pejković.

Premijeri u beogradskom dramskom pozorištu prisustvovao je veliki broj ličnosti iz sveta pozorišta i kulture.